ตาอักเสบ: สาเหตุ อาการ และวิธีรักษาที่ถูกต้อง ครบทุกเรื่องที่ต้องรู้

อาการปวดตา ตาแดง เคืองตา ไม่ใช่เรื่องเล็กน้อยและอาจส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวันได้อย่างมากนะคะ อาการเหล่านี้ล้วนเป็นสัญญาณของ “ภาวะตาอักเสบ” ซึ่งเป็นโรคใกล้ตัวที่พบได้บ่อยขึ้นในยุคปัจจุบัน โดยมีปัจจัยกระตุ้นรอบตัว ไม่ว่าจะเป็นมลภาวะทางอากาศ ฝุ่น ควัน แสงแดด ลม หรือแม้กระทั่งฝุ่น PM2.5 ที่รุนแรงขึ้น ล้วนเป็นสาเหตุที่นำไปสู่การอักเสบของดวงตาได้ทั้งสิ้น

ในฐานะจักษุแพทย์ หมอเข้าใจดีถึงความกังวลและความไม่สบายที่เกิดขึ้น บทความนี้จึงถูกเขียนขึ้นเพื่อให้ความรู้ที่ถูกต้องและครอบคลุมที่สุด ตั้งแต่การทำความเข้าใจสาเหตุที่แท้จริงของตาอักเสบแต่ละประเภท วิธีการสังเกตอาการด้วยตนเอง ไปจนถึงแนวทางการรักษาที่เหมาะสม ตั้งแต่การดูแลเบื้องต้นไปจนถึงสัญญาณเตือนที่ควรรีบมาพบแพทย์ทันทีค่ะ

Key Takeaways: สรุปประเด็นสำคัญ

• สาเหตุหลากหลาย: ตาอักเสบเกิดได้จากหลายปัจจัยหลัก ทั้งการติดเชื้อ (ไวรัส, แบคทีเรีย), ภูมิแพ้ (ฝุ่น, เกสร, ขนสัตว์), และการระคายเคืองจากสิ่งแปลกปลอมหรือสารเคมี

• สังเกตอาการสำคัญ: อาการที่พบบ่อย ได้แก่ ตาแดง ปวดหรือเคืองตา มีขี้ตามากกว่าปกติ เปลือกตาบวม น้ำตาไหล และอาจมีอาการตามัวหรือไวต่อแสงผิดปกติร่วมด้วย

• ดูแลเบื้องต้นอย่างถูกวิธี: การรักษาความสะอาด, การประคบเย็นเพื่อลดบวม, และการใช้ยาหยอดตาที่เหมาะสม (ตามคำแนะนำของแพทย์หรือเภสัชกร) สามารถช่วยบรรเทาอาการในเบื้องต้นได้

• สัญญาณเตือนต้องพบแพทย์: หากอาการไม่ดีขึ้นใน 2-3 วัน, ปวดตารุนแรง, การมองเห็นผิดปกติ, หรือมีขี้ตาสีเขียว-เหลืองปริมาณมาก ควรรีบไปพบจักษุแพทย์โดยทันที

•  

หัวข้อสำคัญ

• ตาอักเสบเกิดจากอะไร
• สัญญาณเตือนตาอักเสบ
• วิธีรักษาตาอักเสบ
• คำถามที่พบบ่อย(FAQ)

ตาอักเสบ (Eye Inflammation) คือภาวะที่ดวงตาส่วนใดส่วนหนึ่งเกิดการอักเสบหรือระคายเคือง โดยส่วนใหญ่มักเกิดขึ้นที่บริเวณเยื่อบุตาขาว (Conjunctiva) ซึ่งสามารถแบ่งกลุ่มสาเหตุหลักได้ดังนี้ค่ะ

1. กลุ่มการติดเชื้อ (Infections)

เป็นสาเหตุที่พบได้บ่อยและบางชนิดสามารถติดต่อสู่ผู้อื่นได้

• การติดเชื้อไวรัส (Viral Conjunctivitis): เป็นสาเหตุที่พบบ่อยที่สุด มักมาพร้อมกับอาการหวัด ทำให้มีอาการตาแดง น้ำตาไหลมาก และเคืองตา ไวรัสบางชนิด เช่น Adenovirus สามารถแพร่กระจายได้ง่ายมาก

• การติดเชื้อแบคทีเรีย (Bacterial Conjunctivitis): มักทำให้เกิดขี้ตาสีเขียวหรือสีเหลืองปริมาณมากจนทำให้เปลือกตาติดกันในตอนเช้า สามารถติดต่อผ่านการสัมผัสได้เช่นกัน

• เชื้อรา หรือพยาธิ: เป็นสาเหตุที่พบได้น้อยกว่า แต่มีความรุนแรง มักเกิดจากการได้รับบาดเจ็บที่ดวงตาและมีเศษดินหรือพืชเข้าไป

2. กลุ่มที่ไม่ใช่การติดเชื้อ (Non-Infectious)

• ภูมิแพ้ (Allergic Conjunctivitis): เกิดจากปฏิกิริยาของร่างกายต่อสารก่อภูมิแพ้ เช่น ฝุ่นละออง, PM2.5, เกสรดอกไม้, ขนสัตว์, หรือไรฝุ่น มักมีอาการคันตาเป็นอย่างมาก ร่วมกับตาแดงและบวม

• การระคายเคืองจากสิ่งแปลกปลอม (Irritants): เกิดจากการสัมผัสโดยตรงกับสิ่งที่ทำให้ดวงตาระคายเคือง เช่น ควันบุหรี่, คลอรีนในสระว่ายน้ำ, ฝุ่น, แสงแดดจ้า หรือลมแรง

• การใช้คอนแทคเลนส์: อาจเกิดจากการเสียดสีของคอนแทคเลนส์โดยตรง, การดูแลรักษาความสะอาดที่ไม่ดีพอ, หรือการใส่คอนแทคเลนส์นานเกินไปจนทำให้ตาแห้งและเกิดการอักเสบตามมา

• ภาวะแทรกซ้อนจากโรคทางกายอื่น ๆ: โรคบางชนิดสามารถส่งผลให้เกิดการอักเสบที่ดวงตาได้ เช่น โรคในกลุ่มภูมิคุ้มกันทำลายตนเอง (Autoimmune Diseases) อย่างโรครูมาตอยด์ (โรคข้ออักเสบ) หรือโรค SLE

อาการแสดงของตาอักเสบอาจแตกต่างกันไปตามสาเหตุ แต่โดยทั่วไปแล้ว สัญญาณที่คุณสามารถสังเกตได้ด้วยตนเองมีดังนี้

• ตาแดง: เกิดจากเส้นเลือดฝอยในเยื่อบุตาขยายตัว

• ปวดตา: อาจมีอาการปวดหน่วง ๆ หรือปวดเหมือนมีสิ่งแปลกปลอมในตา

• คันตา หรือระคายเคืองตา: เป็นอาการเด่นชัด โดยเฉพาะในกลุ่มภูมิแพ้

• แสบตา และรู้สึกไวต่อแสงมากกว่าปกติ (แพ้แสง)

• น้ำตาไหลผิดปกติ

• เปลือกตาบวม

• มีขี้ตามากกว่าปกติ: ลักษณะของขี้ตาอาจช่วยบอกสาเหตุได้ เช่น ขี้ตาใสเหมือนน้ำ (ไวรัส), ขี้ตาเป็นเมือกเหนียว (ภูมิแพ้), หรือขี้ตาสีเหลือง-เขียว (แบคทีเรีย)

• มีตุ่มขึ้นที่บริเวณเปลือกตา เช่น ตากุ้งยิง ซึ่งเป็น การอักเสบของต่อมไขมันที่ขอบเปลือกตา (Eyelid Inflammation) และเป็นสาเหตุที่พบบ่อยของอาการเปลือกตาบวมและแดง

• มองเห็นภาพเบลอ หรือไม่คมชัด

ข้อควรระวัง: หากมีอาการใดอาการหนึ่งอย่างรุนแรง เช่น ปวดตาทวีความรุนแรงขึ้น, การมองเห็นลดลงอย่างชัดเจน, มีหนองไหลออกจากตาปริมาณมาก, หรือเปลือกตาบวมจนลืมตาไม่ขึ้น ควรรีบพบจักษุแพทย์ทันที เพราะอาจเป็นสัญญาณของการติดเชื้อที่รุนแรงซึ่งจำเป็นต้องได้รับการรักษาอย่างเร่งด่วน

แนวทางการรักษาจะแตกต่างกันโดยตรงตามสาเหตุที่ทำให้เกิดตาอักเสบค่ะ

หลักการดูแลตนเองเบื้องต้น (ทำได้ทุกสาเหตุ)

• รักษาความสะอาด: ล้างมือให้สะอาดทุกครั้งก่อนและหลังสัมผัสใบหน้าหรือดวงตา

• หลีกเลี่ยงการขยี้ตา: เพราะจะยิ่งทำให้อาการระคายเคืองรุนแรงขึ้นและอาจนำเชื้อโรคเข้าสู่ดวงตา

• งดการใช้เครื่องสำอาง: บริเวณรอบดวงตาจนกว่าอาการจะหายดี

• งดใส่คอนแทคเลนส์: ควรเปลี่ยนไปใส่แว่นสายตาแทนชั่วคราวจนกว่าจะหายสนิท

แนวทางการรักษาตามสาเหตุ

• ตาอักเสบจากการติดเชื้อไวรัส

  • การรักษา: ส่วนใหญ่มักจะหายได้เองภายใน 1-3 สัปดาห์ การรักษาจึงเน้นไปที่การบรรเทาอาการเป็นหลัก

  • วิธีดูแล: ใช้น้ำตาเทียมเพื่อเพิ่มความชุ่มชื้นและลดการระคายเคือง, ประคบเย็นบริเวณเปลือกตาเพื่อลดอาการบวมและทำให้สบายตาขึ้น, และที่สำคัญคือการป้องกันการแพร่กระจายเชื้อโดยการแยกของใช้ส่วนตัว

• ตาอักเสบจากการติดเชื้อแบคทีเรีย

  • การรักษา: จำเป็นต้องใช้ยาปฏิชีวนะในรูปแบบยาหยอดตาหรือยาป้ายตา เพื่อกำจัดเชื้อแบคทีเรีย

  • วิธีดูแล: ควรพบแพทย์เพื่อรับการวินิจฉัยและสั่งยาในปริมาณและความถี่ที่เหมาะสม การใช้ยาไม่ครบตามกำหนดอาจทำให้เชื้อดื้อยาได้

• ตาอักเสบจากภูมิแพ้

  • การรักษา: หัวใจสำคัญคือการหลีกเลี่ยงสิ่งกระตุ้นที่ก่อให้เกิดอาการแพ้

  • วิธีดูแล: ใช้ยาหยอดตาแก้แพ้ (ยาต้านฮีสตามีน) เพื่อลดอาการคัน, ประคบเย็นเพื่อบรรเทาอาการบวม ในบางกรณีที่อาการรุนแรง จักษุแพทย์อาจพิจารณาใช้ยาสเตียรอยด์ชนิดหยอดตาในระยะสั้น ๆ

• ตาอักเสบจากคอนแทคเลนส์

  • การรักษา: สิ่งแรกที่ต้องทำคือหยุดใส่คอนแทคเลนส์ทันที

  • วิธีดูแล: ล้างตาด้วยน้ำเกลือปราศจากเชื้อ (Normal Saline) และรีบไปพบจักษุแพทย์เพื่อประเมินว่ามีแผลที่กระจกตาหรือไม่

• ตาอักเสบจากสารเคมี

  • การรักษา: ถือเป็นภาวะฉุกเฉิน ต้องรีบล้างตาด้วยน้ำสะอาดหรือน้ำเกลือปริมาณมากทันทีอย่างน้อย 15-20 นาที

  • วิธีดูแล: หลังจากล้างตาเบื้องต้นแล้ว ให้รีบไปพบจักษุแพทย์โดยด่วนที่สุด

ที่ ร้านแว่น Mattaya Vision Center เรามีทีมจักษุแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ ทั้งที่ประจำโรงพยาบาลชั้นนำและประจำที่คลินิก ซึ่งมีความชำนาญในการตรวจวินิจฉัยภาวะตาอักเสบทุกรูปแบบ สามารถค้นหาสาเหตุที่แท้จริงและให้การรักษาได้อย่างตรงจุด ด้วยเครื่องมือตรวจวินิจฉัยที่ทันสมัยมาตรฐานเดียวกับโรงพยาบาล ทำให้เราสามารถวางแผนการรักษาที่เหมาะสมและจำเพาะต่อผู้ป่วยแต่ละรายได้อย่างมีประสิทธิภาพ

หากคุณกำลังประสบปัญหาตาอักเสบ หรือมีอาการผิดปกติทางสายตาที่น่ากังวล สามารถนัดหมายเพื่อเข้ามาปรึกษาจักษุแพทย์ของเราได้ที่ Mattaya Vision Center สาขา The Crystal รามอินทรา ได้เลยค่ะ

คำถามที่พบบ่อย (FAQ)

ภาวะตาอักเสบสามารถเกิดขึ้นได้จากหลากหลายสาเหตุ การทราบถึงสาเหตุและอาการจะช่วยให้เราสามารถรับมือและดูแลตนเองเบื้องต้นได้อย่างถูกต้อง แม้อาการตาอักเสบบางชนิดอาจหายได้เอง แต่บางครั้งก็อาจเป็นสัญญาณของโรคร้ายแรงที่ส่งผลต่อการมองเห็นในระยะยาวได้เช่นกัน ดังนั้น จึงไม่ควรละเลยอาการผิดปกติที่เกิดขึ้นกับดวงตา โดยเฉพาะเมื่ออาการรุนแรงหรือไม่ดีขึ้น การปรึกษาจักษุแพทย์เพื่อรับการวินิจฉัยที่แม่นยำคือทางเลือกที่ปลอดภัยและดีที่สุดสำหรับสุขภาพดวงตาของคุณค่ะ

อย่าปล่อยให้อาการตาอักเสบรบกวนการมองเห็นและคุณภาพชีวิตของคุณ นัดหมายเพื่อปรึกษาจักษุแพทย์ผู้เชี่ยวชาญของเราได้แล้ววันนี้

แพทย์หญิง มัทยา ขวัญอโนชา (หมอหลิน)

จักษุแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านโรคตาและการมองเห็น

ด้วยความเชี่ยวชาญด้านจักษุวิทยา จักษุแพทย์ผู้ก่อตั้ง Mattaya Vision Center พร้อมวินิจฉัยและให้คำปรึกษาเฉพาะทางด้านเลนส์โปรเกรสซีฟ เพื่อตอบโจทย์ผู้ที่มีปัญหาสายตาซับซ้อนจากภาวะสายตายาวตามวัย

ประวัติการศึกษา:

• แพทยศาสตรบัณฑิต (เกียรตินิยมอันดับ 1):  จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

• วุฒิบัตรสาขาจักษุวิทยา:  คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

• วุฒิบัตรการผ่าตัดตกแต่งกล้ามเนื้อตาและตาสองชั้น: Korean College of Cosmetic Surgery (KCCS) ประเทศเกาหลีใต้